Üniversiteye Geçiş Süreci
Doç. Dr. Aylin İlden Koçkar, Altınbaş Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı
Ailesinden uzakta üniversite okuyanların yaşadıkları temel sorunlar nelerdir? Bu sorunlar nasıl aşılır? Öğrenci ve ebeveynlere tavsiyeleriniz nelerdir?
Üniversiteye geçiş, genç bireyler için önem taşır, zira biçimde uyum sağlamanın geleceklerini etkileyeceğini düşünür gençler. Gencin zihninde pek çok soru olabilir. Acaba doğru seçimi yapmış mıdır? Doğru seçimi yapıp yapmadığını nasıl anlayabilir? Acaba aldığı dersleri değiştirmeli midir? Okuduğu bölüm gerçekten istediği meslekle mi ilgilidir?
Gençlerin bu noktada seçimlerini uzun döneme yaymaları, zaman içerisinde bunlara karar verebileceklerini düşünmeleri daha sağlıklı kararlar almalarına yardımcı olacaktır. Üstelik, üniversetede, öğretim üyeleri, danışmanlar ve akranları kararlarını almaları yönünde onları destekleyecektir.
Ev Özlemi
Elbette bazı öğrenciler, ailelerini, arkadaşlarını, evlerini, memleketlerini, eski rutin ve alışkanlıklarını özleyeceklerdir.
Gençler, bağımsız hareket etme düzeylerinde farklı davranacaktır. Bazıları anne-babalarından açıkça destek isteyecek, diğerleri ise önemli olabilecek detayları aktarmayacaktır. Anne-babalar, çok fazla sorgulamaya girmeden, neler olduğunu sormalıdır. Öte yandan, okul ortamı gencin beklediği gibi olmayabilir. Bu da oldukça doğaldır.
Akademik Yaşam
Başlangıçta akademik yaşam zor gelebilir. Düşük notlar alan genç şaşırabilir, zira üniversiteye girmek, üniverstede okumaktan çok daha kolaydır. Lise ise üniversiteye kıyasla çok daha kolaydır. Üniversitede, öğrenciler her öğretim üyesinin o derste ne istediğini anlamalı ve beklentiye göre hazırlanmalıdır. Bu da belirli düzeyde bilişsel esneklik, çalışma ve çaba gerektirir. Dolayısıyla, ilk yıl öğrenciler için akademik açıdan pek çok yeniliği beraberinde getirir.
Öğrencinin kendi programını takip etmesi, ve iyi çalışma alışkanlıkları geliştirmesi gerekecektir. Öğrenciye ‘ders çalış, okula git, gece iyi uyu’ diyecek kimse olmayacaktır.Öğrencinin, kendisi için en iyi yçntemi bulması gerekecektir. Bu noktada zaman yönetimi çok önemli bir beceridir. Bunu, öğrencinin öğrenmesi gerekir, ki bu noktada üniversitedeki Rehberlik ve Danışmanlık biriminden destek alması mümkündür.
Derslerde öğrenci sayıları farklılık gösterecektir. Bazı derslerde sayı az iken, diğer dersler oldukça kalabalık olabilir. Bazı öğretim üyelerinin dersleri dierlerninki kadar heyecan verici veya zorlayıcı olmayabilir. Öğretim üyelerinin ders verme tarzları farklılık gösterebilir. Bazıları öğrencilerin daha fazla konuşmasını bekler, bu durumda sessiz öğrenciler zorlanabilir.
Öte yandan, bazı öğrenciler de yazma ve okuma gerektiren ödevlerde zorlanacaktır. Lisede kendilerinden beklenenin bir hayli üzerinde olacak okuma yazma görevi, başlangıçta öğrencilere zor gelebilecektir. Bazı öğrencilerin öğrenim gördükleri dilde zorlanabilir. Bu noktada, okulun ilgili birimlerinden destek almalılardır. Bazı okumalar ise, oldukça karmaşık ve zorlayıcı olabilir. Yapılması gereken çalışmalar, öğrencinin beklediğinden daha uzun sürebilir, bu da öğrencinin performans kaygısı geliştirmesine neden olabilir.
Üniversitede, öğrencinin destek alabileceği en önemli kişi danışmanıdır. Ancak bazen, danışman ile öğrenci anlaşamayabilir. Danışman değiştirmek mümkündür…
Öğrenciyi en çok aileden uzakta okumak mı etkiliyor? Bu faktörün dışındaki etkenler nelerdir? Öğrenciyi en çok etkileyen faktör nedir? Nedenleri ile açıklar mısınız?
Üniversite Yaşamı
Üniversitede eğitim almanın pek çok çetrefilli yanı olabilir. Hangi derslerin alınacak olduğu, kimlerle arkadaşlık edilebileceği, nerelere gidileceği gibi…
Gencin enerjisinin büyük bölümü tüm bunları keşfetmeye çalışmakla geçer. Zaman zaman öğrencinin kafasının karışması ve zorlanmsı da doğaldır.
Hiçbir yemek ev yemeğine benzemez. Alışılan yeme içme düzeni değişecektir. İlk yıl abur cubur ile beslenen öğrencilerin kilo aldıkları sıklıkla görülür.
Öğrencilerin giyim tarzı da lisedekinden farklıdır. Neticede üniversitede nasıl giyinileceğine dair yazılı kurallar yoktur. Gençler kimliklerinin bir parçası olarak giyim kuşam tarzlarında değişikliklere gidebilirler.
Seçimler, üniversite yaşamının önemli bir parçasını oluşturur. Ancak bazen çok fazla seçenek olması sebebiyle öğrenciler zorlanabilir, bitirmesi gereken görev ve projeleri tamamalayamayabilir. Üniversitede çok sayıda kulüp, aktivite, ders, ve faaliyetler olacaktır. Hangi birisine gideceğine karar vermek de genç birey için zor olabilir.
Eğer öğrenci çok sayıda aktiviteye katılır ve dağılırsa, başarısı düşebilir. Diğer yandan ise belirli düzeyde aktiviteye katılmanın, öğrencinin zamanını daha iyi değerlendirmesine ve başarısının artmasına da yardımcı olur. Bazen öğrenciler, çok fazla aktiviteye katılmak için uykusuz kalır ve hastalanır. Bu noktada denge temel unsurdur.
İnsan İlişkileri
Eski arkadaşlarını geride bırakmak oldukça zordur. Ancak tatillerde veya telefon ve benzeri yollarla görüşebilmek yetmeyebilir. Hatta herkes kendi yoluna da gidebilir. Bu durum bazı gençleri şaşırtıp üzebilir…
Ancak gençler üniversitede çok sayıda farklı kişi ile tanışacaktır. Kültürel, dini, değer yargıları ve yaşam stili farklılıkları olabilir. Yeni insanlarla tanışmak, onlarla arkadaş olamak başlangıçta zorlayıcı gelebilir. Öte yandan, yeni bir kimlik oluşturabilmek için de bir fırsat oluşur. Kabul ve red edilmeye dair pek çok duygu olacaktır. Yeni fikirler ve yeni insanlarla başa çıkmaya çalışmak enerji gerektirir.
Öte yandan, yurtta veya evde kalan arkadaşların da farklı yaşam tarzları ve olayları ele alış biçimleri olabilir. Örneğin bir genç çok toplu iken, diğeri dağınık veya sessiz, gürültücü, güvenilir ya da tersi olabilir. Her türlü, yeni bir kişi ya da kişilerle bir arada yaşamaya çalışmak zorlayıcı olabilir. Bu durumda gencin oda arkadaşıyla konuşmasına teşvik etmek, veya gerekirse yurt sorumluluarından destek almasını istemesini teşvik etmek gerekir.
Bazı öğrencilerin psikolojik ve akademik desteğe ihtiyacı olabilir. Bu nedenle başka bir öğrenciden tüm bu desteği sağlamaya çalışabilir. Bu da bireyin hem zamanı hem de enerjisini bir tek kişiye odaklamasına neden olabilir. Gencin, ‘bu durum beni aşar’ diyeceği noktayı bilmesi ve arkadaşını gerekli birimlerden destek alması için yönlendirmesi gerekebilir.
Şehir dışında okuyan üniversite öğrencileri özellikle nelere dikkat edilmeli?
Öğrencinin bulunduğu il dışında, ailesinden uzakta okumasının artıları nedir peki?
Aileden uzakta yaşamak, gencin ayakları üzerinde durabilmesini sağlar.
Üniversiteye geçiş, gerçek hayatın bir provasının yapılmasını sağlar. Üstelik, iş hayatında yaşanacak zorlukların hafifletilmiş bir biçimini uygulamalı olarak gösterir öğrenciye.
Bazı öğrenciler sık sık evi ararken, diğerleri nadiren arayacaktır. Gencin ailesiyle ne kadar sıklıkla konuşmak istediğini de göz önünde bulundurarak anlaşmaya varmak gerekir. Aile bireylerinin öğrenciden beklentilerini aktarması yararlı olabilir. Ayrıca arama saatleri ve öğrencinin uyku saatlerinin de ailesi tarafından biliniyor olması yararlı olacaktır.
Aileler de gencin evden ayrılmasıyla kayıp hissi yaşayabilirler. Ev eskisine göre daha sessiz olabilir. Bazen gençler ailelerinin tatilde ailesinin yanına mesafe veya para nedeniyle dönmeyi istemeyebilir. Bazen de arkadaşları ile tatile gitmeyi, veya okul gezilerine gitmek isteyebilir. Aileler bu noktada beklentilerini öğrenci ile konuşarak düzenlemek durumunda kalabilirler. Beklentilere dair iletişim kurmak en önemli noktadır. Ailelerin bu noktada öğrenciyi önemsediklerini ve desteklediklerini aktarmaları çok önemlidir. Ayrıca gerektiğinde öğrencinin de destek alması konusunda bilgi vermelerinde yarar olacaktır. Gencin kendi seçimlerini yapabilmesi, doğru kararlar alabilmesi ve deneyimlerinden öğrenmesi gerekecektir. Ailesi, genç için bunları yapamaz. Gençler bu deneyim sayesinde kendi ayakları üstünde durabilen bireyler haline geleceklerdir.
Öğrencinin yurtta mı yoksa evde mi kalması daha sağlıklı? Daha önce tek başına yaşamamış bir gencin bir anda tek başına bir evi çekip çevirmesi zor olabilir. Bu nedenle üniversiteye geçişte, en azında bir de ev ile ilgili işlerle ilgilenmek zorunda olmamak kolaylaştırıcı olabilir. Yurt, başlangıç için kolaylık sağlayacaktır.
Prof. Dr. Aylin İlden Koçkar, Klinik Psikolog